Het vermogen om met stress om te gaan is een belangrijke factor om overeind te blijven in de uitvoering van je vak. Je hebt gekozen voor een carrière waarin je dag in dag uit voortdurend met stress wordt geconfronteerd. Hoe ga je hier nu op een gezonde manier mee om? Zijn er dingen die je kunt doen om jezelf te versterken, zodat je niet bezwijkt onder die dagelijkse druk die bij elke nieuwe taak of patiënt op jouw schouders wordt gelegd? Of het nu gaat om een levensbedreigende aandoening, de logistiek van verzekeringen en papierwerk dat je vaak beperkt of de noodzaak om door te gaan wanneer je zelf verscheurd wordt door emoties.
Is het, met het samengestelde element van stress in ons dagelijks leven, een wonder dat ons welzijn consequent wordt afgebroken? Je wordt als arts geconfronteerd met problemen waar velen zich gewoonweg niet mee kunnen identificeren. Je bevindt je in een unieke situatie die speciaal begrip vereist.
Een anekdote uit de praktijk waarbij mijn 6 tips om met stress om te gaan waardevol zijn
Je staat even stil en raakt de deurklink aan wetende dat je naar binnen moet. Hier zal je nooit aan gewend raken. Het voelt elke keer weer zó oneerlijk. Zachtjes duw je de deurklink naar beneden en opent de deur. De jongen en zijn moeder kijken je hoopvol aan. Bij elke stap dichterbij zijn bed voel je een nog grotere zwaarte op je schouders. Met een wat onvaste stem vertel je ze, terwijl je eerst naar de moeder kijkt en dan haar zoon, dat je niets meer kunt doen.
De moeder staart wezenloos terug, niet zeker of ze je goed heeft gehoord. ‘Maar er is altijd iets dat een dokter kan doen, nietwaar?’
Je hoort de wanhoop in haar stem. Ze vertrouwde erop dat je antwoorden zou vinden of oplossingen die geen enkele collega van jou nog bedacht had. Maar, die heb je niet. Het enige wat je kunt bieden is medeleven en empathie. Pijn, ongeloof en verslagenheid vult de hele kamer. Moeder en zoon kijken me met tranen gevulde ogen intens bedroefd aan. Hartverscheurend. Je voelt ook een dikke brok in je keel.
Je blijft in stilte bij ze zitten. Je bent je bewust dat nu wat zeggen weinig nut heeft. Ze zijn beiden in gedachten verzonken. Alle hoop is met jouw woorden volledig verdwenen en dat komt hard aan bij ze. Je geeft hen de ruimte om je woorden te verwerken en wacht rustig af, maar er komt geen enkele verbale reactie. Moeder en zoon pakken elkaar stevig vast en huilen samen. Je legt als een gebaar van medeleven een hand op beide hun ruggen. Woorden zijn naar jouw gevoel nu betekenisloos. Je blijft stil.
Na een poosje zeg je dat je ze alleen laat en later weer even terugkomt.
Zelf diepgeraakt verlaat je de kamer. Je hebt geen tijd om stil te staan bij de pijn van de moeder van een stervend kind en bij alles wat er door haar zoon moet gaan. Je kan zien dat ze een sterk band hebben en ondanks dat ze hun tranen niet konden bedwingen beiden niet willen uitspreken wat door hun hoofd gaat. Ze willen zich flink houden voor elkaar.
Dit heftige moment moet je het opzij zetten voor later. Je volgende patiënt wacht en verdient je volle aandacht. Hoewel alles in je roept “sterven is voor de oude mensen”, weet je dat het lot wreed is en er geen rechtvaardigheid bestaat over wie mag leven en wie zal sterven.
Wanneer je aan het einde van de dag eindelijk tijd hebt, merk je dat het aanblik van moeder en zoon je nog niet losgelaten heeft. Waarschijnlijk omdat je zelf moeder bent en een zoon in dezelfde leeftijd hebt. Óf ben je zo geraakt, omdat alles je raakt de laatste tijd. Gelukkig heb je je tranen kunnen binnenhouden toen je bij ze was, maar nu je ze weer voelt opkomen laat je ze gaan. Je hebt niet eens de kracht om ze nu tegen te houden. Het valt je steeds zwaarder om de boodschapper van slechtnieuws te zijn. Je bent arts geworden om mensen beter te maken en de dood van een kind voelt als een keiharde dreun in je maag. Je wordt er zelf misselijk van en moet moeite doen om niet te kokhalzen. Met een leeg en uitgeput gevoel constateer je dat jouw droom je droom niet meer is.
Je wilde levens redden. Nu word je gedwongen hulpeloos toe te kijken hoe twee mensen lijden, niet in staat om de diepte van de pijn die je van binnen voelt te tonen. Je voelt je gestrest en weet daadwerkelijk niet wat je met jezelf aan moet. Je zou even kunnen gaan wandelen, maar je lichaam komt niet in beweging. Je blijft apathisch voor je uitstaren.
Wanneer je welzijn op de proef wordt gesteld, worden je acties robotachtig. Je afstandelijke benadering houdt je in beweging, alleen om weer een dag door te komen. Je passie is uitgeput, het vermogen om belangrijke beslissingen te nemen kan worden aangetast en je gebrek aan drive kan je verpletteren.
Wat is dan welzijn en hoe raakt het jouw leven?
In een artikel geschreven door Tchiki Davis Ph.D. in Psychology Today over welzijn, stelt ze dat het welzijn van een persoon “onder meer een goede geestelijke gezondheid, een hoge tevredenheid met het leven, een gevoel of doel van betekenis en het vermogen om met stress om te gaan omvat.”
Welke interventie en mindset houden je overeind:
Op mindfulness gebaseerde interventies verminderen stress, angst en depressie en verbeteren de opmerkzaamheid, stemming, zelfeffectiviteit en empathie bij studenten in de gezondheidszorg.
De verantwoordelijkheden die je opgelegd krijgt, verergerd met lange diensten en de soms keiharde reacties van de samenleving, verstikt vaak je vermogen om met enthousiasme te blijven werken.
Het welzijn van artsen is belangrijker dan het welzijn van patiënten. Immers, als het welzijn van artsen laag is, heeft dit een direct negatief effect op de veiligheid en gezondheid van patiënten.
(Schrijver, Brady & Trockel, 2016)
Artsen overschrijden regelmatig hun fysieke en mentale grenzen en stellen sociale contacten secundair. Dit heeft vaak een negatief effect op hun algemene gezondheidstoestand, wat kan leiden tot het ontstaan van burn-out.
(Nedrow, Steckler & Hardman, 2013)
Hoe kun je met dit in gedachten je passie en gevoel van welzijn terugkrijgen?
Als je je uitgeput voelt, merkt dat je niet verbonden bent en overweldigd wordt door een golf aan emoties, dan is het tijd conclusies te trekken en antwoorden te vinden.
Ga op zoek naar praktische, persoonlijk adviezen. Herwin je levenskracht door een gezond evenwicht te vinden tussen rust en je opnieuw te verbinden met hetgeen je bevlogenheid voedt. Herbeoordeel je grenzen, leer nieuwe strategieën en groei met een programma op maat waarin jij centraal staat. Maak opnieuw verbinding met zelfbewustzijn en vind balans tussen werk en privé. Onthoud wat je vroeg in je carrière dreef en ontdek je enthousiasme dat ontbrak.
6 tips om met stress om te gaan en je welzijn te versterken
- Je stress wordt aangewakkerd door de ‘als dit… dan zal dat wel gebeuren’ gedachten. Houd je bezig met waar je opdat moment aan het doen bent. Alleen waar je oprecht aandacht voor hebt zal verbeteren in de richting die je wilt.
- Door bewust een moment te nemen om na te denken/stil te staan bij wat er daadwerkelijk van je gevraagd wordt, bezorg je jezelf ruimte om de regie weer te pakken. Intuïtief weet je heel veel. Hoe vaker je 1 minuut na denken over…/stilstaan bij… consequent doorvoert in je gedrag, merk je dat 1 minuut voldoende is om succesvol te handelen.
- Jouw welzijn is prioriteit nummer 1. Zolang je egoïsme niet verward met egocentrisch blijf je werken aan een hoogwaardig welbevinden voor jou, je omgeving en de patiënt.
- Toen je begon had je een doel voor ogen. Stel jezelf elke dag opnieuw de vraag of hetgeen je doet nog steeds je doel dient. Bijvoorbeeld: patiënten een menswaardig bestaan geven, de gezondheid verbeteren, patiënten genezen van fysieke ongemakken, …… Wanneer je merkt dat wat je doet niet meer je bevlogenheid voor dat doel dient, wordt het tijd je acties bij te stellen. Of je doel te herformuleren, waardoor je toewijding weer opbloeit.
- Je hebt stress nodig om optimaal te presteren. Het gevaar schuilt in wanneer het te veel wordt. Wanneer het evenwicht zoek is. Juist op die momenten dat je een tekort aan ontspanning gecreëerd hebt. Onmisbaar zijn bestaat niet. Rest je alleen nog je gedrag met wetenschap op één lijn te brengen.
- Overschatting en onderschatting van je eigen stressvermogen is in beide gevallen ongezond en levert lichamelijk klachten. Op tijd hulp inschakelen heeft niets te maken met ‘zwakte’, omdat bewezen is dat alleen keiharde werkers en enorme doorzetters burn-outklachten ontwikkelen. Deze mensen hebben zichzelf overtuigd dat ze alles alleen willen kunnen doen en zijn bereid daarvoor ver over hun grenzen te gaan, tot het jammerlijk fout gaat en ze onnodig lang niet kunnen functioneren. In het spanningsveld van leven en dood is het noodzaak dat elke arts zichzelf een levenskrachtexpert permitteert om langdurig mentaal, fysiek en sociaal gezond de stressvolle momenten in hun vak duurzaam en met voldoening te volbrengen.
Voor jezelf zorgen moet op de eerste plaats komen. Je verdient het, net als je familie en patiënten.
Jouw welzijn is verpakt in essentiële lagen van mentale en fysieke gezondheid, je omgeving, familie en relaties, sociale behoeften en meer. Keer op keer blijf je kwetsbaar wanneer je een contact met een essentiële laag in je leven onvoldoende aandacht geeft. In plaats van te accepteren dat je hulp nodig hebt wordt hulp vragen nog steeds ervaren als persoonlijk falen en trek je een harnas aan dat je door je dagen heen helpt, maar niets doet om mentale, fysieke en sociale gezondheid te bevorderen.
Het is tijd om de realiteit onder ogen te zien. Je behoeften zijn uniek en dat begrijp ik. Ik wil je helpen te vinden wat er nog ontbreekt en weer in contact te komen met dat wat jouw levensvreugde bekrachtigd.
