Een maand voordat ik zes jaar werd kwam ik van Aruba naar Nederland.
Een cultuurshock. Ik had nog nooit sneeuw gezien, of koeien of huizen zonder tuin die op elkaar gestapeld waren.
Ik woonde op Aruba in een vrijstaand huis met een groot stuk tuin eromheen. De zon scheen elke dag. Ik hoefde nooit een jas aan en iedereen sprak wat ik verstond: Papiamento.
Alles anders
In Den Helder was alles anders. Ik sprak nog geen Nederlands, verstond niet wat de mensen zeiden en moest opeens trappenlopen om in ons huis te komen. Ik vond dat allemaal raar en wat mij nog het meest verbaasde was dat ik geen gekleurde mensen zag.
Ik miste Aruba, waar ik de weg wist, waar ik de mensen kon verstaan en nog veel belangrijker: waar ik mezelf herkende in de mensen die ik daar zag. In Den Helder was dat allemaal anders.
De basisschool was niet leuk. Van mijn zesde tot mijn dertiende jaar werd ik gepest, omdat ik het enige gekleurde kind op school was. Wanneer ik huilend thuiskwam werd er gezegd: “Kind trek het je niet aan. In de zomer proberen ze allemaal op je te lijken.”
Dat alle Nederlanders in de zomer hun best deden om op mij te lijken had me toen een speciaal gevoel moeten geven, maar dat deed het niet. Ik voelde pijn en verdriet wanneer ik weer buitengesloten werd omdat ik niet op de andere kinderen leek.
Anders zijn was niet leuk
Anders zijn was niet leuk. En in de zomer kreeg ik nooit dat speciale gevoel bij het idee dat ze op mij wilden lijken. Sterker nog, zelfs een sprankeltje van dat gevoel werd compleet neergehaald. Ik kreeg te horen: “Het lukt ons nooit om jouw kleur te krijgen. Jij hebt een voorsprong en dat is niet eerlijk.”
Zomer of winter, het maakte geen verschil. Ik werd gepest en had pijn. Ik bleef opvallen en kon mijn kleur nooit verbergen.
Die pijn maakte me ook sterk. Stoer sterk eigenlijk. Ik ging me gedragen alsof het me niks deed en heb toen onbewust bepaalde deuren naar mijn gevoel gesloten. Deuren waar mijn diepste pijn, verdriet en kwetsbaarheid achter verscholen zaten.
Ik ben gaan meelachen met de mensen die mij belachelijk maakten. Ik zeg mensen, omdat het niet alleen kinderen waren.
Overlevingsstrategieën
Mijn gesloten deuren waren mijn overlevingsstrategieën om die tijd door te komen. En dat is gelukt. Zelfs zo goed dat ik me weinig meer herinner van die periode.
Wel triggerde deze periode van gepest en buitengesloten worden mijn belangstelling voor ‘waarom doen mensen zoals ze doen?’ Ik werd door diezelfde mensen anders benaderd als ze alleen met me waren. Dat vond ik vreemd. Ik begreep niet waarom mensen zulk verschillend gedrag vertoonden.
Nog opmerkelijker.
Sommigen zeiden: “Sorry hoor Sharon het is niet tegen jou, want ik mag je best wel graag, maar als die persoon ziet dat ik met je omga dan hoor ik er niet meer bij.”
Dat waren momenten die me dan toch nog wel raakten en ik besefte dat mijn deuren zwakke plekken vertoonden.
Ik lachte mee met de kwetsende grappen, omdat ik erbij wilde horen. En ik zei niet hoe mij dat in werkelijkheid raakte. Wat ik wel zei was: “Mijn grens ligt heel ver, wanneer je over mijn grens komt is de deur dicht en die gaat nooit meer open.” Maar ik wees ze vervolgens niet op mijn grenzen. Nee. Ik vertoonde gewoon hetzelfde gedrag als op de basisschool.
Geen vuile was buiten hangen
Want vroeger al werd mij geleerd: “Niet de vuile was buiten hangen. Niet het achterste van je tong laten zien. Niet de mensen wijzer maken dan ze zijn.” En dus zei ik niets. Ik schakelde mijn overlevingsstrategie met de gesloten deuren weer in. En dat voldeed. Én zo schoven mijn grenzen steeds een stukje op.
Zowel op de basisschool als op de middelbare school leerde niemand mij hiermee om te gaan. Daarom ben ik een opleiding in de zorg gaan volgen, en daar kreeg ik eindelijk lessen over persoonlijke ontwikkeling en psychosomatische klachten. Ik begreep die lessen, zoals je zult snappen, heel goed.
Deze theorieën gaven mij het inzicht waar ik naar opzoek was. Mijn vragen werden beantwoord en door me meer in de theorie te verdiepen werd het me duidelijk wat pesten met mij gedaan had.
Die duidelijkheid liet me nog meer zien wat ik mezelf met mijn overlevingsstrategieën had aangedaan. En daar kreeg ik last van. Ik merkte dat ik al die tijd niet mezelf ben geweest.
Niet helemaal, althans.
Maar ja, ik wist óók niet precies hoe ik dan wel wilde zijn. Ik ben nog meer opleidingen gaan volgen waarbij ik nog meer leerde om te voelen waar ik deuren in mijn leven had geplaatst. Maar zo slim als ik was lukte het mij niets van mijn ‘ware ik’ te laten zien.
Bewustwording
Dat was niet bewust. Ik had gewoon niet in de gaten hoe goed ik was geworden in het mezelf overeind houden. Ik had nu uitspraken als: “Ik benader iedereen met open vizier. Dan kan ik weleens geraakt worden, maar ja liever dat dan met een gesloten vizier door het leven gaan.”
Hahahaha.
Briljant eigenlijk hoe ik overleefde. Tegelijkertijd triest, want ik besef nu hoeveel inspanning ik geleverd heb om anderen te pleasen. Briljant zijn heeft duidelijk een keerzijde, het ontkracht.
“Maar Sharon, als ik aan jou vraag hoe het écht met je gaat, dan krijg ik eigenlijk nooit een antwoord.”
Die kwam binnen. Wilde ik dat? Wilde ik de rest van mijn leven mijn echte zelf verborgen blijven houden? Nee. Ik wilde mezelf zijn en heb er vanaf dat moment voor gekozen de deur voor mezelf open te zetten. Te luisteren naar wat opmerkingen en situaties met mij deden.
Zo ook de opmerking van een vriendin over dat ik nooit echt antwoord gaf op haar vraag. Ik besefte vanaf toen dat ik het anders wilde gaan doen. Ik wilde de moed hebben te handelen naar wat ik hoorde, voelde en zag van wat opmerkingen mij deden.
Net-niet-over-mijn-grens-mensen
Ik ging ernaar handelen. Dat betekende dat ik afscheid nam van omgevingen waar de sfeer me naar de keel greep. Ik nam afscheid van mensen die constant tegen mijn grenzen aan schurkten. Mensen die zo slim waren om net niet over mijn grens te gaan, waardoor ik vond dat ik geen echte reden had om dat contact te stoppen. Maar júist deze mensen. Die net-niet-over-mijn-grens-mensen. Ik was er helemaal klaar mee.
En dus begon de reis van het bijstellen van mijn grenzen. Zodat het gedrag wat ik toestond veel meer respectvol naar mezelf was.
Ik weet nu waarom ik deed zoals ik deed. Ik kan nu vertellen waar mijn angsten zaten om niet voor mijn gevoel te staan. Dit weten en voelen levert de winst op dat ik de stoerheid niet meer nodig heb om mijn kwetsbaarheid, pijn en verdriet achter te verschuilen.
Opmerkelijk is dat het verbergen van mijn kwetsbaarheid me kwetsbaar maakte en dat ik nu door mijn kwetsbaarheid te tonen minder kwetsbaar ben en mijn kracht doe stralen.
Hoe paradoxaal dit ook klinkt. Het is een waarheid als een koe.
Ik ben speciaal en ik ben trots op mijn kleur. Ik wens mezelf toe dat ik nog heel lang het speciaal voelen uit mag dragen aan iedereen die overeind wil krabbelen.
